Etymologie

Eerst maar even het woordenboek. Op vandale.nl vinden we achter het woord autonomie de betekenissen zelfbestuur en zelfstandigheid. Twee andere woorden als definitie van een woord zijn nogal summier en zelfs onduidelijk. Dus laten we maar naar de etymologie van het woord autonomie kijken. Autonomie komt van de twee Griekse woorden auto en nomos. Het eerste betekent zelf en het tweede betekent regel of wet. Autonomie betekent dus zoiets als eigen wetten (hebben (en gebruiken)) maar het wordt er niet makkelijker op als het bestaat uit twee woorden die los ook nauwelijks een vaste definitie kennen.

Wat is het zelf? Wanneer bepaal je iets zelf? Wanneer ben je een zelf?Wannéér is iets een wet of regel? Wát is een wet of regel? Wanneer kun je weten of je zelf je eigen regels maakt? Kun je dat überhaupt wel? En wat voor gevolgen heeft het? Waarom is het belangrijk? Is het eigenlijk wel belangrijk?

In modern taalgebruik wordt het woord autonomie vaak afwisselend met vrijheid gebruikt. In andere woordenboeken wordt vrijheid ook vaak als uitleg gebruikt om duidelijk te maken wat autonomie betekent: de vrijheid van externe controle of invloed, onafhankelijkheid^[1] staat er dan. Maar als autonomie wetten zijn die je zelf oplegt, dan kan het toch geen vrijheid zijn? Wetten maken zijn per definitie beperkingen. Je legt iets vast en schept voorwaarden en grenzen. Vrijheid is optionaliteit. Het neigt naar het tegenovergestelde van autonomie: hoe meer vrijheid, hoe meer er mogelijk is. En hoe meer autonomie, hoe meer je zelf bepaalt, maar hoe minder er mogelijk is. Je bepaalt zelf, maar legt juist vast.

Vrijheid is dan het aantal mogelijkheden, autonomie is het zelf kiezen uit die mogelijkheden.

Samen met binding staat autonomie centraal in het mens-zijn^[2]. Aan de ene kant wil ieder mens tot een groep behoren en waardering en erkenning van die groep krijgen en zich niet buitengesloten worden of zich buitengesloten voelen, maar aan de andere kant is er een drang om zelf keuzes te maken, zonder inmenging van de groep, een land, een overheid, vrienden, vriendinnen, telemarketeers, conducteurs en buschauffeurs.

Drijfveren

In zijn boek Drive vertelt Daniel H. Pink over de drie factoren die volgens hem bijdragen aan motivatie. Het zijn volgens hem meesterschap (mastery), purpose (bijdragen aan een hoger doel) en autonomie (autonomy)^[3]. Als mensen autonoom kunnen zijn, zullen ze gemotiveerder zijn om hun werk te doen, maar tegelijkertijd willen ze ook ergens goed in worden én bijdragen aan een hoger doel. Zie dat er twee van de drie factoren te maken hebben met separatie^[4] van de groep: autonomie en meesterschap. Het zijn individuele motivaties. Het gaat om wat het individu wil doen. Tegelijkertijd hebben drie van de drie ook te maken met binding met de groep: door autonoom te kunnen handelen en ergens beter in te worden (meesterschap), kan een individu beter bijdragen aan het hogere doel (in bijvoorbeeld een werkomgeving). Dit kan een moeilijk te begrijpen wisselwerking tussen autonomie en binding zijn: juist door autonomie belangrijk te maken, is er meer binding.

Het samenspel tussen autonomie en binding^[5], is een rode draad in dit boek. Het boek gaat weliswaar over de betekenis van autonomie en de problemen die onbegrip van dit begrip veroorzaakt, maar zonder binding is er geen autonomie. Zonder groep waartoe je als individu behoort, kun je niet je eigen wetten maken. Zonder iets waartegen je kunt afzetten kun je je niet afzetten.

Is er dan een gebrek aan autonomie in deze wereld? Ja. Dat komt omdat vrijheid en autonomie door elkaar worden gebruikt. Vrijheid is ook belangrijk, maar een continu blind streven naar vrijheid geeft alleen maar meer opties. En we weten inmiddels dat je niet onbeperkt nieuwe opties kunt toevoegen, laat staan een verstandige keuze kunt maken uit een overvloed aan opties. Op een gegeven moment zie je door de bomen het bos niet meer^[6]. Vrijheid op zichzelf is niet iets om na te streven. Zeker niet als het wordt verkocht als ultieme vrijheid. Want wat is dat? Wanneer is iets ultiem? Wanneer ben je helemaal vrij? Als je geen verantwoordelijkheden meer hebt en wanneer je niet meer tot een groep behoort. Wil je een God worden? Wil je álle keuzes van de wereld hebben op álle gebieden? Veel plezier met kiezen dan.

Die blinde drang naar vrijheid zorgt op deze manier alleen maar voor individualisme en egoïsme. Als er geen God meer is, zijn we het zelf maar.

Musturbation

Als alles mogelijk is in deze wereld, dan denkt het individu maar aan drie dingen: ik moet slagen, alles moet makkelijk zijn en iedereen moet me goed behandelen. De ziekte die Albert Ellis musturbation heeft genoemd^[7] verspreidt zich in rap tempo. Alles moet voor iedereen mogelijk zijn en als dat niet zo is, komen we in opstand. En merk op dat juist dit hyperindividualistische gedrag ook weer zorgt voor schreeuwen om binding. We willen wel heel graag alles op onze eigen manier doen maar tegelijk schreeuwen we om likes en streams en aandacht. Iedere dag, de hele dag. Deze schizofrenie lijkt steeds meer mensen te besmetten.

Ik denk dat het komt door een gebrek aan (het begrip van) autonomie.

Maar hoe kan autonomie dan een oplossing zijn? Draagt autonomie dan niet bij aan individualisme? Als je je eigen regels verzint, dan heb je toch schijt aan de rest? Is dat niet gewoon The subtle art of not giving a f*ck? Nee. Om precies dezelfde reden die de Annie M.G. Schmidt van de filosofie, Mark Manson^[8], geeft in zijn boek: het gaat erom dat je erachter komt wie je bent en waar je om geeft, zodat je niet meer blind op zoek gaat naar vrijheid. Je geeft f*cks dus spaarzaam^[9]. Autonomie is het maken van regels, wetten en heuristieken op basis van je waarden en dan juist samenleven met naasten, groepen en de rest van de wereld waar jij om geeft en vice versa. Autonomie is op zoek gaan naar het goede in het leven^[10]. Het is niet de beste versie van jezelf maar hoe word ik een goed mens?. De tijd van zelfverheerlijking is voorbij. Het gaat er niet om hoe de wereld zich moet schikken zodat ieder individu kan excelleren. Het gaat erom hoe jij je kunt schikken om bij te dragen aan een goede wereld. Daar kan autonomie bij helpen.

Voor nu kunnen we het onderscheid als volgt onthouden:

• Individualisme = jezelf kiezen
• Autonomie = zelf kiezen
• Vrijheid = de opties waaruit je kunt kiezen